Spis treści:
Kartacze to prawdziwy kulinarny skarb Podlasia, którego historia sięga wielu pokoleń. Ta potrawa, znana również jako cepeliny na Litwie, stanowi nieodłączny element tożsamości kulturowej regionu. Pierwsze wzmianki o kartaczach na Podlasiu pochodzą z XIX wieku, gdy lokalna ludność wykorzystywała obfitość ziemniaków do tworzenia sycących potraw. Przez dziesięciolecia kartacze ewoluowały z prostego chłopskiego dania do cenionej regionalnej specjalności, która dziś znajduje się na liście tradycyjnych produktów kulinarnych województwa podlaskiego.
Na Podlasiu kartacze przygotowywano szczególnie podczas ważnych uroczystości rodzinnych i w czasie wzmożonych prac polowych, gdy potrzebna była energetyczna, sycąca potrawa. Współcześnie stanowią one wizytówkę regionalnej gastronomii, promowaną podczas festiwali kulinarnych i wydarzeń kulturalnych w całym regionie.
Charakterystyka i wyjątkowość podlaskich kartaczy
Prawdziwe podlaskie kartacze wyróżniają się kilkoma kluczowymi cechami. Przede wszystkim ich podstawą jest specjalna mieszanka ziemniaków – część surowych i część ugotowanych, co nadaje im charakterystyczną, zwartą konsystencję. Farsz mięsny tradycyjnie przygotowuje się z mielonej wieprzowiny z dodatkiem podsmażonej cebuli, a całość doprawia się solą, pieprzem i majerankiem.
Kartacze różnią się od innych ziemniaczanych potraw przede wszystkim:
- Rozmiarem – są znacznie większe niż kluski czy kopytka, jeden kartacz może ważyć nawet 200-250 g
- Proporcją ziemniaków do farszu – charakterystyczna jest gruba warstwa ziemniaczana otaczająca mięso
- Metodą gotowania – wymagają powolnego gotowania w lekko osolonej wodzie
- Sposobem podania – tradycyjnie serwuje się je ze skwarkami i cebulą
Najlepszymi okazjami do serwowania kartaczy są rodzinne uroczystości, święta regionalne oraz spotkania promujące lokalną kulturę. W wielu podlaskich domach kartacze przygotowuje się również na niedzielny obiad, kontynuując wielopokoleniową tradycję.
W naszej firmie Multi Cook specjalizujemy się w produkcji wysokiej jakości mrożonych wyrobów ziemniaczanych, które pozwalają cieszyć się tradycyjnymi smakami bez czasochłonnych przygotowań. Nasze produkty tworzymy z najlepszych składników, zachowując autentyczne receptury.
Przepis na domowe kartacze z mięsem krok po kroku
Składniki potrzebne do przygotowania ciasta ziemniaczanego
Do przygotowania autentycznego ciasta na kartacze potrzebujesz:
- 1,5 kg ziemniaków (najlepiej mączystych)
- 500 g surowych ziemniaków
- 1 łyżeczka soli
- 2-3 łyżki mąki ziemniaczanej (w razie potrzeby)
Kluczem do idealnego ciasta jest odpowiednia proporcja ugotowanych do surowych ziemniaków. Ugotowane ziemniaki należy dokładnie odcedzić i jeszcze ciepłe przecisnąć przez praskę. Surowe ziemniaki trzeba zetrzeć na drobnej tarce, odcisnąć nadmiar wody (zachowując skrobię, która osadzi się na dnie), a następnie połączyć z ciepłymi ziemniakami. Dokładne wyrobienie ciasta zapewni kartaczom właściwą konsystencję – powinno być elastyczne, ale nie klejące się do rąk.
Przygotowanie idealnego farszu mięsnego
Tradycyjny farsz do kartaczy wymaga:
- 500 g mięsa wieprzowego (łopatka lub karkówka)
- 200 g boczku wędzonego
- 2 cebule
- 2 ząbki czosnku
- Sól, pieprz, majeranek
- 2 łyżki oleju do podsmażenia
Sekret wyrazistego smaku tkwi w odpowiednim przygotowaniu mięsa. Najlepiej zmielić je jednokrotnie na średnich oczkach, zachowując lekko gruboziarnistą strukturę. Cebulę należy zeszklić na złoty kolor, dodać posiekany czosnek, a następnie połączyć z mięsem. Farsz powinien być lekko wilgotny, ale nie mokry – zbyt suchy sprawi, że kartacze będą mało soczyste.
Tradycyjny podlaski sposób: dodaj do farszu łyżkę smalcu i kilka kropli zimnej wody – kartacze będą bardziej soczyste po ugotowaniu.
Technika formowania i gotowania kartaczy
Formowanie kartaczy wymaga wprawy, ale kilka wskazówek ułatwi ten proces:
- Zwilż dłonie zimną wodą przed formowaniem każdego kartacza
- Uformuj z ciasta placek o grubości około 1 cm
- Nałóż porcję farszu (około 1-2 łyżki)
- Dokładnie zlep brzegi, formując owalny kształt
Gotowanie kartaczy powinno odbywać się w dużym garnku z osoloną wodą. Po wrzuceniu do wrzątku, zmniejsz ogień do średniego. Kartacze są gotowe, gdy wypłyną na powierzchnię i będą gotować się jeszcze przez około 5-7 minut. Wyjmuj je delikatnie łyżką cedzakową.
Tradycyjnie kartacze podaje się polane skwarkami z boczku z cebulą i kwaśną śmietaną. Doskonale komponują się również z sosem grzybowym lub prostym dodatkiem z masła i bułki tartej. Przechowywać można je w lodówce do 3 dni, a odgrzewać najlepiej na parze lub delikatnie podsmażając po przekrojeniu na pół.
