Spis treści:
Jackfruit (Artocarpus heterophyllus) to owoc pochodzący z południowo-wschodniej Azji, należący do rodziny morwowatych (Moraceae). Jego ojczyzną są Indie, gdzie uprawiany jest od ponad 6000 lat, szczególnie w regionach Kerala i Tamil Nadu. Współcześnie jackfruit rośnie również w Bangladeszu, Tajlandii, Indonezji, Filipinach oraz w tropikalnych regionach Ameryki Południowej i Afryki.
Najbardziej charakterystyczną cechą jackfruita jest jego imponujący rozmiar – to największy owoc rosnący na drzewach, osiągający wagę nawet do 55 kg i długość 90 cm. Zewnętrzna skórka ma żółto-zieloną barwę i pokryta jest charakterystycznymi wypustkami w kształcie stożków. Pod twardą, grubą skórą znajduje się:
- Miąższ w postaci włóknistych strąków otaczających nasiona
- Jadalne, podłużne nasiona (20-500 sztuk w jednym owocu)
- Żółte lub pomarańczowe bulwy (aryle) stanowiące jadalną część owocu
- Lepka substancja zawierająca naturalny lateks
Dojrzały jackfruit wydziela intensywny, słodki zapach, który dla niektórych może być zbyt intensywny, przypominający połączenie zapachu banana, ananasa i mango.
Wartości odżywcze i porównanie z innymi owocami tropikalnymi
Jackfruit wyróżnia się wyjątkowym profilem odżywczym, który czyni go jednym z najbardziej wartościowych owoców tropikalnych:
Jackfruit to prawdziwa skarbnica składników odżywczych – w 100 g znajduje się około 95 kcal, 1,72 g białka, 0,64 g tłuszczu, 23,25 g węglowodanów, 1,5 g błonnika oraz znaczące ilości witamin z grupy B, witaminy C i minerałów.
W porównaniu z innymi owocami tropikalnymi, jackfruit zawiera więcej białka niż mango, ananas czy papaja. Jest również bogatszy w potas niż banan (303 mg vs 358 mg na 100 g). Wyróżnia się wysoką zawartością przeciwutleniaczy, szczególnie flawonoidów i fenoli, przewyższając pod tym względem liczi czy rambutan.
Niedojrzały jackfruit zyskał popularność jako roślinny zamiennik mięsa ze względu na włóknistą teksturę przypominającą szarpaną wieprzowinę. W przeciwieństwie do durianu, jackfruit ma przyjemny, słodki zapach i nie zawiera tak dużej ilości tłuszczu. Jednocześnie przewyższa kokosa pod względem zawartości białka i błonnika, oferując przy tym mniej kalorii.
Jackfruit wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Zawiera związki wspierające kontrolę poziomu cukru we krwi, co czyni go cennym owocem dla osób z predyspozycjami do cukrzycy typu 2. Regularne spożywanie jackfruita może wspierać zdrowie układu pokarmowego, sercowo-naczyniowego oraz wzmacniać odporność.
Kulinarne zastosowania jackfruita
Jackfruit, nazywany w Polsce również chlebowcem, to wyjątkowy owoc o ogromnym potencjale kulinarnym, który zdobywa coraz większą popularność na polskim rynku spożywczym. Jego wszechstronność sprawia, że znajduje zastosowanie zarówno w daniach słodkich, jak i wytrawnych.
Smak i przygotowanie jackfruita
Niedojrzały jackfruit charakteryzuje się neutralnym smakiem z delikatną nutą słodyczy, przypominającą nieco smak karczocha. Jego włóknista struktura doskonale absorbuje aromaty i przyprawy, co czyni go idealnym zamiennikiem mięsa. Tekstura młodego jackfruita po obróbce termicznej przypomina szarpaną wieprzowinę lub kurczaka, dlatego jest ceniony w kuchni wegańskiej.
Dojrzały jackfruit oferuje zupełnie inne doznania smakowe – jest intensywnie słodki, z aromatem łączącym nuty banana, ananasa i mango. Dojrzały owoc najlepiej sprawdza się w deserach, koktajlach i jako samodzielna przekąska.
Przygotowanie jackfruita wymaga kilku kroków:
- Posmaruj dłonie i nóż olejem, aby uniknąć przywierania lepkiego soku
- Przekrój owoc na pół i usuń twardy rdzeń
- Wydobądź miąższ, oddzielając go od włóknistej struktury
- W przypadku niedojrzałego owocu, dokładnie opłucz miąższ, aby usunąć nadmiar lepkiego soku
- Pokrój na mniejsze kawałki przed dalszą obróbką
Jackfruit w kuchni współczesnej
Popularność jackfruita w kuchni azjatyckiej ma wielowiekową tradycję. W Tajlandii przygotowuje się z niego curry, w Indonezji danie gudeg (jackfruit duszony w mleku kokosowym z przyprawami), a w Indiach różnorodne przekąski i dania główne.
W Polsce jackfruit zyskuje uznanie głównie jako wegańska alternatywa dla mięsa. Jego włóknista struktura i zdolność do absorbowania smaków sprawiają, że doskonale sprawdza się w:
- Wegańskich burgerach i pulled jackfruit
- Gulaszach i potrawkach
- Tacos i burrito
- Wegańskich kebabbach
- Azjatyckich curry
Na polskim rynku dostępne są gotowe produkty z jackfruitem, takie jak:
- Konserwowy jackfruit w solance (idealny do dań wytrawnych)
- Mrożone kawałki jackfruita
- Gotowe dania typu pulled jackfruit w sosie BBQ
- Wegańskie burgery z jackfruitem
- Suszone chipsy z dojrzałego jackfruita jako przekąska
Domowe przepisy z jackfruitem cieszą się rosnącą popularnością. Szczególnie godne polecenia są:
Pulled jackfruit BBQ: Odciśnięty jackfruit z puszki dusić z cebulą, czosnkiem, sosem BBQ i przyprawami (papryka wędzona, kminek, chili) przez około 30 minut, rozdzielając włókna widelcem. Podawać w bułce z surówką coleslaw.
Curry z jackfruitem: Smażyć jackfruita z pastą curry, dodać mleko kokosowe, warzywa (papryka, cukinia, groszek) i dusić do miękkości. Podawać z ryżem jaśminowym i świeżą kolendrą.