Spis treści:
Ajiaco to wyjątkowa zupa wywodząca się z regionu Bogoty, stolicy Kolumbii, gdzie zyskała status dania narodowego. Jej historia sięga czasów prekolumbijskich, kiedy to rdzenni mieszkańcy Andów przygotowywali potrawy na bazie lokalnych ziemniaków. Z biegiem czasu, po przybyciu Hiszpanów w XVI wieku, danie ewoluowało, wzbogacając się o nowe składniki. Najbardziej charakterystycznym elementem Ajiaco jest wykorzystanie trzech rodzajów andyjskich ziemniaków: papa criolla (żółte, kremowe ziemniaki), papa sabanera (ziemniaki o twardszej strukturze) oraz papa pastusa (ziemniaki mączne). Kluczowym składnikiem nadającym zupie niepowtarzalny aromat jest guascas – lokalne zioło o lekko ziemistym smaku, nazywane również „zielem bogotańskim”.
Ajiaco to więcej niż potrawa – to symbol kolumbijskiej tożsamości narodowej, łączący tradycje kulinarne rdzennych mieszkańców z wpływami europejskimi.
Regionalne odmiany i wartości odżywcze
W różnych częściach Ameryki Południowej spotykamy odmienne wersje Ajiaco. W Kolumbii dominuje bogotańska wersja z kurczakiem, ziemniakami i kukurydzą. Na Kubie przygotowuje się wariant z wieprzowiną i warzywami korzeniowymi, podczas gdy w Peru Ajiaco zawiera suszone mięso (charqui) i lokalne zioła. W Chile zupa często zawiera dynię i fasolę. Każdy region nadaje zupie własny charakter, zachowując jednak podstawową ideę gęstej, sycącej potrawy.
Pod względem wartości odżywczych Ajiaco stanowi pełnowartościowy posiłek. Ziemniaki dostarczają węglowodanów i błonnika, kukurydza dostarcza witamin z grupy B, a mięso (najczęściej kurczak) zapewnia białko. Kapary, tradycyjnie dodawane jako przybranie, zawierają przeciwutleniacze i związki przeciwzapalne. Śmietana wzbogaca zupę o wapń i witaminę D, podczas gdy guascas dostarcza minerałów i związków bioaktywnych. Jedna porcja Ajiaco (około 300 ml) zawiera średnio:
- 350-400 kcal
- 20-25 g białka
- 15-18 g tłuszczu
- 35-40 g węglowodanów
- Znaczące ilości potasu, fosforu i witamin A, C oraz z grupy B
Przygotowanie zupy Ajiaco krok po kroku
Lista niezbędnych składników do przygotowania autentycznej zupy Ajiaco
Do przygotowania tradycyjnej kolumbijskiej zupy Ajiaco potrzebujesz następujących składników:
- 1 kg kurczaka (najlepiej udka lub podudzia z kością)
- 3 rodzaje ziemniaków: 500 g ziemniaków typu C (mączystych), 300 g ziemniaków typu B (wszechstronnych) i 200 g ziemniaków typu A (twardych)
- 2 kolby kukurydzy, pokrojone na 3-4 cm kawałki
- 2 duże cebule, posiekane
- 4 ząbki czosnku, drobno posiekane
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- 2 litry bulionu drobiowego
- 3 liście laurowe
- 30 g liści guascas (można zastąpić mieszanką tymianku i oregano)
- Sól i pieprz do smaku
Dodatki do serwowania:
- 200 ml śmietany kremówki 30%
- 2 awokado, pokrojone w kostkę
- 2 łyżki kaparów
- Świeża kolendra
- Limonka pokrojona w ćwiartki
Szczegółowy przepis i porady serwowania
Krok 1: Przygotowanie bazy zupy
- W dużym garnku rozgrzej oliwę i zeszklij cebulę (około 5 minut).
- Dodaj czosnek i smaż przez 1 minutę, aż uwolni aromat.
- Włóż kawałki kurczaka, lekko przyrumień z każdej strony (około 5-7 minut).
- Wlej bulion, dodaj liście laurowe i doprowadź do wrzenia.
Krok 2: Dodanie ziemniaków
- Ziemniaki typu C pokrój w kostkę 1 cm i dodaj do zupy. Gotuj przez 15 minut.
- Ziemniaki typu B pokrój w większe kawałki (2 cm) i dodaj do zupy. Gotuj kolejne 10 minut.
- Ziemniaki typu A pokrój w 3 cm kawałki i dodaj wraz z kukurydzą. Gotuj przez 15 minut.
Krok 3: Finalizacja zupy
- Wyjmij kurczaka, oddziel mięso od kości i rozdrobnij.
- Dodaj liście guascas (lub mieszankę ziół) i gotuj przez 5 minut.
- Zwróć uwagę, że część ziemniaków typu C powinna się rozgotować, tworząc naturalnie gęstą konsystencję.
- Dopraw solą i pieprzem.
Najczęstsze błędy podczas przygotowania:
- Używanie tylko jednego rodzaju ziemniaków – różne typy zapewniają odpowiednią teksturę
- Zbyt krótki czas gotowania – zupa potrzebuje minimum 45 minut, aby smaki się połączyły
- Pomijanie guascas – to kluczowy składnik nadający charakterystyczny smak
Porady dotyczące serwowania:
- Podawaj gorącą zupę w głębokich miseczkach
- Każdy gość powinien samodzielnie dodać dodatki według uznania
- Tradycyjnie najpierw dodaje się śmietanę, następnie kapary, awokado i kolendrę
- Skropienie sokiem z limonki tuż przed jedzeniem wydobywa pełnię smaku
Przechowywanie i odgrzewanie:
- Zupa Ajiaco zachowuje świeżość w lodówce do 3 dni
- Najlepiej przechowywać ją bez dodatków
- Odgrzewaj na małym ogniu, mieszając od czasu do czasu
- Nie zaleca się mrożenia ze względu na zmianę konsystencji ziemniaków
Alternatywna wersja dla polskich warunków:
Jeśli nie możesz znaleźć guascas, przygotuj mieszankę z 1 łyżki suszonego oregano, 1 łyżeczki tymianku i 1 łyżeczki lubczyku. Zamiast tradycyjnych kolumbijskich ziemniaków możesz użyć: Irga (typ C), Bryza (typ B) i Denar (typ A).